Uzaktan Çalışma Nedir? Uzaktan Çalışanların Hakları Nelerdir?

Uzaktan Çalışma Nedir? Uzaktan Çalışanların Hakları Nelerdir? Adana Uzaktan Çalışanlar Uzmanı Avukat

Uzaktan çalışma, işçinin iş görme edimini evinden veya işyeri dışında belirlediği başka bir yerden, teknolojik iletişim araçlarını kullanarak yerine getirdiği çalışma şeklidir. Bu modelde işçi ve işveren arasındaki ilişki devam eder, ancak işçi fiziksel olarak işyerinde bulunmaz. Adana'da bulunan ofisimizde tarafımıza yapılan başvurularda sıkça sorulun sorular doğrultusunda işçi işveren ilişkileri avukatı uzaktan çalışanlar avukatı olarak aşağıdaki hususlara değinmek istedik.

Uzaktan Çalışma Nasıl Kurulur?

Uzaktan çalışma, işçi ve işveren arasında yazılı bir sözleşme yapılarak kurulur. Bu sözleşmede aşağıdaki hususların yer alması zorunludur:

- İşin Tanımı ve Yapılma Şekli: İşçinin yapacağı görevler ve bu görevleri nasıl yerine getireceği detaylı olarak belirtilmelidir.
- Çalışma Süresi ve Yeri: İşçinin çalışacağı saatler ve çalışmayı gerçekleştireceği yer netleştirilmelidir.
- Ücret ve Ödeme Şekli: İşçinin alacağı ücret, ek ödemeler ve bunların nasıl ve ne zaman ödeneceği açıklanmalıdır.
- İletişim ve Ekipman Kullanımı: İşveren tarafından sağlanacak ekipmanlar, bunların kullanımı ve bakımına ilişkin hükümler yer almalıdır.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri: İşverenin ve işçinin sorumlulukları, alınacak önlemler ve eğitimler belirtilmelidir.
- Veri Koruma ve Gizlilik: İşçinin işle ilgili verileri nasıl koruyacağı ve gizlilik yükümlülükleri açıklanmalıdır.

Uzaktan Çalışma Hangi Kanun veya Mevzuata Tabidir?

Uzaktan çalışma, İş Kanunu'nun 14. maddesi ve 10 Mart 2021 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği, veri koruma ve kişisel verilerin korunması gibi konularda ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.

Uzaktan Çalışmayı Kim Talep Edebilir?

- İşçi Tarafından Talep: İşçi, uzaktan çalışma talebini yazılı olarak işverene iletebilir. İşveren, bu talebi objektif kriterlere göre değerlendirir ve sonucu 30 gün içinde yazılı olarak bildirir.
- İşveren Tarafından Talep: İşveren, işin niteliğine ve işletmenin ihtiyaçlarına göre uzaktan çalışma teklifinde bulunabilir. Ancak, işçinin onayı olmadan mevcut çalışma şekli değiştirilemez.

Uzaktan Çalışma Hangi İşlerde Mümkündür?

Uzaktan çalışma, işin niteliği elverdiği ölçüde birçok sektörde uygulanabilir. Örneğin:

- Bilişim ve Teknoloji
- Yazılım ve Tasarım
- Eğitim ve Danışmanlık
- Müşteri Hizmetleri ve Çağrı Merkezleri
- Finans ve Muhasebe
- Dijital Pazarlama ve Medya

Uzaktan Çalışma Yapılamayacak İşler Hangileridir?

Aşağıdaki işler uzaktan çalışma kapsamı dışındadır:

- Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışma: Sağlık ve güvenlik riskleri nedeniyle.
- Radyasyona Maruz Kalınan İşler: İşçinin fiziksel olarak korunaklı bir ortamda bulunması gereklidir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Riskli Diğer İşler: Ağır ve tehlikeli işler gibi.
- Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Acil Müdahale Gerektiren Hizmetleri: Polis, itfaiye, sağlık hizmetleri vb.
- İşin Niteliği Gereği İşyerinde Bulunmayı Zorunlu Kılan İşler: Üretim hattı çalışanları, fiziki ekipman gerektiren işler.

Uzaktan Çalışmada Fazla Mesai Olur mu?

Evet, uzaktan çalışmada da fazla mesai mümkündür. Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılır.

Bu Konuda Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

1. Uzaktan çalışma sözleşmesinde hangi bilgiler yer almalıdır?

   Cevap: İşin tanımı, çalışma şekli, süresi, ücreti, ekipman kullanımı, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri, veri koruma ve gizlilik gibi hususlar detaylı bir şekilde belirtilmelidir.

2. İşveren uzaktan çalışma talebimi reddedebilir mi?

  Cevap: Evet reddedilebilir. Talep işverence değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır.

3. Uzaktan çalışmada iş kazası sayılabilecek durumlar nelerdir?

  Cevap: İşçinin uzaktan çalıştığı yerde ve çalışma saatleri içinde meydana gelen kazalar iş kazası olarak kabul edilir. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda işçiyi bilgilendirmekle yükümlüdür. 

4. İşveren uzaktan çalışmada hangi ekipmanları sağlamak zorundadır?

   Cevap: İşin gerektirdiği araç, gereç ve ekipmanların sağlanması konusunda taraflar sözleşmede anlaşabilir. Genellikle bilgisayar, yazılım ve iletişim araçları işveren tarafından temin edilir.

5. Uzaktan çalışmada veri güvenliği nasıl sağlanır?

   Cevap: İşveren, veri güvenliği konusunda gerekli teknik ve idari tedbirleri almalı ve işçiyi bilgilendirmelidir. İşçi de gizlilik ve veri koruma kurallarına uymakla yükümlüdür.

6. Uzaktan çalışmada işçinin hakları nelerdir?

   Cevap: Uzaktan çalışan işçiler, işyerinde çalışan diğer işçilerle eşit haklara sahiptir. Ücret, izin, sosyal haklar ve diğer çalışma koşulları bakımından ayrım yapılamaz.

7. Uzaktan çalışma geçici olarak yapılabilir mi?

   Cevap: Evet, uzaktan çalışma geçici veya sürekli olarak düzenlenebilir. Tarafların anlaşmasına bağlıdır.

8. İşveren uzaktan çalışan işçiyi izleyebilir mi?

   Cevap: İşveren, işin verimliliğini ve süreçlerin takibini sağlamak amacıyla makul ölçülerde izleme yapabilir. Ancak, kişisel verilerin korunması ve özel hayatın gizliliği ilkelerine uymalıdır.

9. Uzaktan çalışmada mola ve dinlenme süreleri nasıl uygulanır?

   Cevap: İş Kanunu'ndaki mola ve dinlenme süreleri uzaktan çalışanlar için de geçerlidir. İşçi, çalışma saatleri içinde yasal dinlenme haklarını kullanmalıdır.

10. Uzaktan çalışmada performans değerlendirmesi nasıl yapılır?

    Cevap: Performans değerlendirmesi, işverenin belirlediği kriterlere ve hedeflere göre yapılır. Uzaktan çalışma, performans ölçüm yöntemlerini değiştirmez ancak iletişim ve raporlama araçlarının etkin kullanılması önemlidir.

11. Uzaktan çalışmada işverenin iş sağlığı ve güvenliği sorumlulukları nelerdir?

    Cevap: İşveren, işçiyi iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirmek ve gerekli eğitimleri vermekle yükümlüdür. Ayrıca, uzaktan çalışmanın risklerini değerlendirmelidir.

12. Uzaktan çalışmada işçi işyerine çağrılabilir mi?

    Cevap: Evet, sözleşmede belirtilmek koşuluyla işveren işçiyi belirli durumlarda işyerine çağırabilir. Bu durumlar önceden netleştirilmelidir.

13. Uzaktan çalışma süresi nasıl sona erer?

    Cevap: Tarafların anlaşmasıyla, sözleşme süresinin dolmasıyla veya fesih şartlarının gerçekleşmesiyle sona erer. İşçi işyerinde çalışmaya geri dönmek isteyebilir veya işveren uzaktan çalışma uygulamasını sonlandırabilir.

14. Uzaktan çalışmada işçinin özel hayatı nasıl korunur?

    Cevap: İşveren, işçinin özel hayatına saygı göstermeli ve izleme veya iletişim araçlarını bu çerçevede kullanmalıdır. Kişisel verilerin korunması kanunlarına uyulmalıdır.

15. Uzaktan çalışmada ücret ödemeleri nasıl yapılır?

    Cevap: Ücret ödemeleri, tarafların anlaşmasına göre banka havalesi veya elektronik ödeme yöntemleriyle zamanında yapılmalıdır.

Sonuç Olarak

Uzaktan çalışma, modern iş hayatının esneklik ve verimlilik sağlayan önemli bir modelidir. İşveren ve işçiler, yasal düzenlemelere uygun olarak hak ve yükümlülüklerini bilerek hareket etmelidir. Uzaktan çalışma sözleşmesinin detaylı ve açık bir şekilde hazırlanması, olası anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Spesifik durumlar için hukuki danışmanlık alınması tavsiye edilir.